| 
Thành viên PC
Barack Obama
 »~åd¶v¶Îñ~»
| Tổng số bài gửi : 161
Danh tiếng : 0
gia nhập : 23/11/2009
 VNĐ : 128287
 
 |
|   Tiêu đề: Những pài văn phân tích "Lưu Biệt Khi Xuất Dương" | |
| |  | |  |  | Lưu Biệt khi xuất dương
~Phan Bội Châu~
Phan Bội Châu (1867 – 1940) là lãnh tụ kiệt
xuất của các phong trào Duy Tân, Đông Du, Việt Nam quang phục hội đầu
thế kiX. Ông là “bậc anh hùng, vị thiên sứ, được 25 triệu (1) đồng bào
tôn kính” (Nguyễn Ái Quốc). Cụ Huỳnh Thúc Kháng cũng hết lời ca ngoại
Phan Bội Châu: “Miệng giọng cuốc vạch trời kêu giật một – giữa tầng
không mù cuốn mây tan – tay ngòi lông vỗ án múa chầu ba – đầy mặt giấy
mưa tuôn sấm nổ.”
Năm 1905, mở đầu phong trào Đông Du, Phan
Bội Châu xuất dương sang Trung Quốc, Nhật Bản tìm đường cứu nước. Trong
không khí chia tay với các đồng chí trong Hội Duy Tân, Phan Bội Châu
sáng tác bài “Xuất dương lưu biệt” (Lời để lại khi chia tay để ra nước
ngoài) bằng chữ Hán, Tôn Quang Phiệt dịch ra tiếng Việt:
“Sinh vi nam tử yếu hi kì
Khẳng hứa càn
khôn tự chuyển đi
Ư bách niên trung tu hữu ngã,
Khởi thiên tải hậu cánh vô thùy,
Giang sơn tử hĩ sinh đồ nhuế
Hiền thánh liêu
nhiên tụng diệc si.
Nguyện trục trường phong Đông
hải khứ,
Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi”
Dịch thơ:
“Làm trai phải lạ ở trên đời,
Há để càn khôn tự chuyển dời
Trong khoảng trăm năm cần có tớ
Sau này muôn thuở,
há không ai?
Non sông đã chết sống thêm nhục,
Hiền thánh còn đâu học cũng choài.
Muốn vượt biển Đông theo cánh gió,
Muôn trùng
sóng bạc tiễn ra khơi”.
Bài thơ được viết theo thể thất
ngôn bát cú, luật Đường, luật bằng vần
(1) Đầu thế kỉ
XX nước ta mới có 25 triệu dân.
bằng. Mở đầu bài thơ, tác giả nêu lên
quan niệm về chí nam nhi: “Sinh vi nam tử yếu vi kì, Khẳng hứa càn khôn
tự chuyển di”. Tôn Quang Phiệt dịch là:
“Làm trai phải
lạ ở trên đời
Há để càn khôn tự chuyển dời”
Phan
Bội Châu nêu lên quan niệm về chí làm trai mà các nhà nho trứ danh đều
đồng tình. Nguyễn Công Trứ, trong bài thơ “Chí nam nhi” cũng từng nói:
“Thông minh nhất nam tử, Yếu vi thiên hạ kì”. Làm đấng nam nhi trên đời
này phải làm điều kì lạ, kì tích để giúp đời, giúp dân, giúp nước. Làm
trai là phải tung hoành ngang dọc, dời non lấp bể:
“Há để
càn khôn tự chuyển dời”
Phải là bậc hào kiệt trên đời này thì mới
phát ngôn nhu vậy. Nội lực mạnh mẽ phi thường. Con người muốn tham gia
vào sự vận động của vũ trụ. “Há để còn khôn tự chuyển dời” là câu hỏi tu
từ vừa khẳng định vừa muốn đối thoại với hết thảy các đấng mày râu trên
đời này. Nhận thức về mối quan hệ giữa con người và vũ trụ về sự tác
động của con người đối với vũ trụ như vậy thật là tích cực, thật là cách
mạng. Câu thơ làm thức dậy nội lực của mỗi con người để họ tham gia cải
tạo tự nhiên, cải tạo xã hội.
Sau khi tỏ bày quan niệm về chí nam
nhi, về mối quan hệ giữa con người và vũ trụ, tác giả nói về trách nhiệm
của chính mình với thời đại của mình: “Ư bách niên trung tu hữu ngã,
Khởi thiên tải hậu cánh vô thùy”. Hai câu thơ đó được Tôn Quang Phiệt
dịch là:
“Trong khoảng trăm năm cần có tớ
Sau
này muôn thuở há không ai?”
Trong một nền văn học phi ngã (tôi) mà
hiện lên một chữ “ngã” sừng sững, phải nói là “kì” (lạ)!
“Ư
bách niên trung tu hữu ngã”
Nhận thức về sự hiện hữu của cái “tôi”,
trách nhiệm của cái “tôi” đối với thời đại như vậy chẳng khác nào một
ngọn lửa giữa đêm đông, một cây tùng giữa băng tuyết. Không phải là cái
“tôi” hưởng lạc mà là cái “tôi” hành động, cái “tôi” tham gia vào sự
“chuyển dời” của “càn khôn”. “Giữa cuộc sống tối tăm của đất nước lúc
đó, có được một ý thức về cái “tôi” như thể, quả là cứng cỏi, là đẹp vô
cùng, cũng như có được một ý thức lưu danh thiên cổ bằng sự cứu nước quả
là cần thiết, là cao cả vô cùng” (Nguyễn Đình Chú).
Còn mối quan hệ
giữa con người với muôn thuở thì tác giả lại đặt ra câu hỏi “Khởi thiên
tài hậu cánh vô thùy?” (Sau này muôn thuở há không ai?) Hỏi nhưng thật
ra là để khẳng định. Tác giả có niềm tin vào chính mình, lại càng có
niềm tin vào cộng đồng, vào dân tộc. Thơ Phan Bội Châu xói vào tâm can
người ta, kích thích vào ý thức trách nhiệm của mỗi con người, giục giã
con người hành động, chuyển dời tự nhiên, chuyển dời xã hội. Đấy chính
là thơ của một nhà cách mạng.
Sang hai câu luận, tác giả càng riết
róng hơn về mối quan hệ giữa con người với non sông đất nước, giữa cuộc
sống thực tại với sách vở của thánh hiền:
“Giang sơn tử hĩ
sinh đồ nhuế
Hiền thánh liêu nhiên tụng diệc si”
(Non sông đã chết sống thêm nhục
Hiền thánh còn đâu học
cũng hoài.)
Tác giả sử dụng thủ pháp nhân hóa “non sông đã chết”
khiến ta cảm thấy “giang sơn” (non sông) như một sinh mệnh, thật đau
lòng.
“Non sông đã chết sống thêm nhục”
Nhiều nhà Nho
thức thời cũng đã nói lên nỗi nhục mất nước, nhưng chưa có nhà Nho nào
nói một cách triệt để, thống thiết như vậy. Đem sự sống chết của cá nhân
mà gắn liền với sự vinh nhục của non sông đất nước thì không còn nghi
ngờ gì nữa, Phan Bội Châu là nhà ái quốc vĩ đại.
Sách vở của thánh
hiền cũng chẳng rửa được vết nhơ nô lệ:
“Hiền thánh còn đâu
học cũng hoài”
Câu thơ nguyên tác trực cảm mãnh liệt hơn “Hiền thánh
liêu nhiên tụng diệc si”, (Hiền thánh đã vắng thì có đọc sách cũng ngu
thôi). Viết như vậy thì đúng như cụ Huỳnh Thúc Kháng nói “đầy mặt giấy
mưa tuôn sấm nổ”. Không nên hiểu là cụ Phan phủ định sách của thánh
hiền, mà nên hiểu cụ Phan đã hành cái đạo của thánh hiền một cách sáng
suốt, cái sáng suốt của một nhà cách mạng. Mà có ông Khổng, ông Mạnh,
ông Lão nào dạy các đệ tử ngồi “tụng” sách của quý vị trong khi nước mất
dân nô lệ đâu?
Tóm lại, từ quan niệm sống “ư bách niên trung tu hữu
ngã”, trong hai câu luận, tác giả tự dồn mình vào cái thế phải xuất
dương cứu nước.
Hai câu kết, tác giả thể hiện trọn vẹn chủ đề “xuất
dương lưu biệt”
“Nguyện trục trường phong Đông hải khứ
Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi”,
(Muốn vượt
biển Đông theo cánh gió
Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi).
Hình
ảnh đẹp, lãng mạn. “Muốn vượt biển Đông theo cánh gió”, không gian rộng
lớn của biển Đông sánh với chí lớn của nhà cách mạng. Câu thơ dịch hay,
xứng với tinh thần của nguyên tác. Nhưng câu kết “Muôn trùng sóng bạc
tiễn ra khơi” thì được cái tình của non nước đối với người ra đi, chứ
không sát với nguyên tác.
“Thiên trùng bạch lãng nhất tề
phi”
(Ngàn đợt sóng bạc cùng bay lên)
Hình tượng thơ làm
hiển hiện trước mắt ta hàng ngàn đợt sóng sôi réo trắng xóa, lạ là
không vỗ vào bở mà “nhất tề phi” (cũng bay lên). Hình tượng vừa kì vĩ
vừa thơ mộng thể hiện được tinh thần phơi phới, nhiệt huyết, thăn hoa
của nhà thơ mà cũng là nhà cách mạng.
Muốn hiểu được nhà ái quốc vĩ
đại Phan Bội Châu mà chưa đọc được hàng ngàn trang trước tác của cụ thì
tốt hơn hết là đọc bài thơ “Xuất dương lưu biệt”. Một bài thơ nhỏ cũng
cho ta thấy được chí nam nhi của người anh hùng, thấy được chí lớn muốn
dời non lấp bể, thấy được ý thức trách nhiệm của cái “tôi” đối với lịch
sử, với dân tộc, thấy được quan niệm sống chết, vinh nhục, thấy được
hoài bão lớn lao của một nhà chi sĩ muốn cứu dân cứu nước.
“Mượn Đông
du thăm hỏi bạn đồng tâm, Hương Cảng, Hoành Tân, lỏi len đường mới.
Ba
tấc lưỡi mà gươm mà súng, nhà cầm quyền trông gió cũng gai ghê.
Một
ngòi lông vừa trống vừa chiêng, cửa dân chủ khêu đèn thêm sáng chói.”
Đấy là mấy dòng Phan Bội Châu viết về Phan Châu Trinh, nhưng
ta thấy hình ảnh của cả hai cụ Phan, hai tâm hồn yêu nước lừng danh
trong lịch sử đấu tranh của dân tộc, giai đoạn đầu của thế kỉ này | |  | |  |
«~coppy đường link này gửi đến bạn bè để ũng hộ diễn đàn~» | http://cba4.us.to/t199-topic |
|
|  | |
 31/1/2010, 14:24 | |
Thành viên PC
Barack Obama
»~åd¶v¶Îñ~»
| Tổng số bài gửi : 161
Danh tiếng : 0
gia nhập : 23/11/2009
VNĐ : 128287
|
| | Tiêu đề: Re: Những pài văn phân tích "Lưu Biệt Khi Xuất Dương" | |
| | | | | | Xuất dương lưu biệt
Sinh vi nam tử yếu hy kỳ,
Khẳng hứa càn khôn tự chuyển di.
Ư bách niên trung tu hữu ngã,
Khởi thiên tải hậu cánh vô thuỳ.
Giang sơn tử hĩ sinh đồ nhuế,
Hiền thánh liêu nhiên tụng diệc si.
Nguyện trục trường phong Đông hải khứ,
Thiên trùng bạch lãng nhất
tề phi.
Lưu biệt khi xuất dương (Người dịch: Tôn Quang Phiệt)
Làm trai phải lạ ở trên đời
Há để càn khôn tự chuyển dời
Trong khoảng trăm năm cần có tớ
Sau này muôn thuở há không ai ?
Non sông đã mất, sống thêm nhục
Hiền thánh còn đâu, học cũng hoài
Muốn vượt bể Đông theo cánh gió
Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi.
Phân tích :
Hoàn cảnh ra đời của bài thơ này là những năm đầu thế kỷ XX, đất nước ta
đã mất chủ quyền, hoàn toàn lọt vào tay thực dân Pháp. Tiếng trống,
tiếng mõ Cần Vương đã tắt, báo hiệu sự bế tắc của con đường cứu nước
theo tư tưởng phong kiến do các sĩ phu lãnh đạo. Phan Bội Châu lúc này
mới ba mươi tám tuổi, là hình ảnh tiêu biểu của một thế hệ cách mạng
mới, quyết tâm vượt mình, bỏ qua mớ giáo lý đã quá lỗi thời của đạo
Khổng để đón nhận tư tưởng tiên phong trong giai đoạn, mong tìm ra bước
đi mới cho dân tộc, nhằm tự giải
phóng mình. Phong trào Đông du được nhóm lên cùng với bao nhiêu hy
vọng...
Bài thơ đã thể hiện rất sinh động tư thế, ý nghĩ của Phan Bội Châu trong
buổi xuất dương tìm đường cứu nước. Hai câu đề nói rõ nhận
thức của nhà thơ về chí làm trai - một nhận thức
làm cơ sở cho mọi hành động:
Làm trai phải lạ ở trên đời
Há để càn khôn tự chuyển dời.
Thực ra chí làm trai chẳng phải đến bây giờ mới được Phan Bội Châu khẳng
định. Trước đó, trong thơ trung đại, ta vẫn thấy Phạm Ngũ Lão, Nguyễn
Công Trứ nhắc đến (ở các bài Thuật hoài, Chí nam nhi).
Nhưng điều đó không có nghĩa là ở bài thơ của Phan Bội Châu, lý tưởng
nhân sinh kia đã mất đi sự mới lạ, thôi thúc. Nó chính là điều nung nấu
bao năm của tác giả bây giờ được nói ra, trước hết như lời tự vấn, tự
nhủ, tự mình nâng cao tinh thần mình: đã làm trai là phải làm nên chuyện
lạ, đó là trời đất không để "tự chuyển dời". Đây là một tư tưởng táo
bạo, cách mạng đối với người xuất thân từ cửa Khổng sân Trình trong thời
điểm ấy. Với hai câu thực, nhà thơ tiếp tục khẳng định tư thế của kẻ
làm trai giữa vũ trụ và trong cuộc đời:
Trong khoảng trăm năm cần có tớ,
Sau này muôn thuở, há không ai ?
Ý thức về cái "tôi" đã hiện lên rõ ràng, không rụt rè, dè dặt. Đó là
nhân vật trữ tình đang tự đứng giữa cuộc đời một cách can đảm, do ý thức
được sứ mệnh của mình trong lịch sử và cũng do sự thôi thúc của khát
vọng lập công danh. Hai câu luận nói về sự thực nhức nhối:
Non sông đã chết sống thêm nhục,
Hiền thánh còn đâu học cũng hoài.
Đến hai câu này, ta cũng thấy nổi lên ý chí làm trai với khát vọng lưu
danh theo một nội dung mới, đó là ý thức về non sông đã mất chủ quyền,
"hiền thánh" thần tượng một thuở giờ còn đâu nữa. Hai câu thơ nhận định
thực trạng lịch sử bằng một cái nhìn dứt khoát. "Hiền thánh còn đâu học
cũng hoài" - đây quả là một câu thơ thể hiện khí thế sục sôi của Phan
Bội Châu, cho thấy cái nhìn tỉnh táo của ông về thời cuộc.
Hai câu kết của bài thơ có cái khí thế gân guốc và ý thức được sự ra đi
một cách sôi trào, đầy dũng khí:
Muốn vượt biển Đông theo cánh gió,
Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi.
"Vượt biển Đông" là cách nói có vẻ khoa trương nhưng đó là hành động sắp
diễn ra. Người ra đi trong niềm hứng khởi vô biên "muôn trùng sóng bạc"
tiễn chân như một yếu tố kích thích. Đó chính là bạn đồng hành trong
cuộc ra đi hùng tráng này.
Xuất dương lưu biệt là một khúc hát lên đường. Đề tài có tính chất truyền thống, nhưng tư
tưởng lại rất mới mẻ. Bài thơ mang âm hưởng lạc quan nên đã khiến cho
cảm xúc thể hiện trong bài thơ có chiều sâu, có sức gợi cảm mạnh mẽ. Đây
là tráng ca của một vị anh hùng mà suốt đời không hề biết mệt mỏi trong
hành động cứu nước thương dân. | | | | |
«~coppy đường link này gửi đến bạn bè để ũng hộ diễn đàn~» | http://cba4.us.to/t199-topic |
|
| | | |
| 31/1/2010, 14:26 | |
Thành viên PC
Barack Obama
»~åd¶v¶Îñ~»
| Tổng số bài gửi : 161
Danh tiếng : 0
gia nhập : 23/11/2009
VNĐ : 128287
|
| | Tiêu đề: Re: Những pài văn phân tích "Lưu Biệt Khi Xuất Dương" | |
| | | | | | Phan Bội Châu (1867 – 1940) là lãnh tụ kiệt xuất
của các phong trào Duy Tân, Đông Du, Việt Nam quang phục hội đầu thế
kiX. Ông là “bậc anh hùng, vị thiên sứ, được 25 triệu (1) đồng bào tôn
kính” (Nguyễn Ái Quốc). Cụ Huỳnh Thúc Kháng cũng hết lời ca ngoại Phan
Bội Châu: “Miệng giọng cuốc vạch trời kêu giật một – giữa tầng không mù
cuốn mây tan – tay ngòi lông vỗ án múa chầu ba – đầy mặt giấy mưa tuôn
sấm nổ.”
Năm 1905, mở đầu phong trào Đông Du, Phan Bội
Châu xuất dương sang Trung Quốc, Nhật Bản tìm đường cứu nước. Trong
không khí chia tay với các đồng chí trong Hội Duy Tân, Phan Bội Châu
sáng tác bài “Xuất dương lưu biệt” (Lời để lại khi chia tay để ra nước
ngoài) bằng chữ Hán, Tôn Quang Phiệt dịch ra tiếng Việt:
“Sinh vi nam tử yếu hi kì
Khẳng hứa
càn khôn tự chuyển đi
Ư bách niên trung tu
hữu ngã,
Khởi thiên tải hậu cánh vô thùy,
Giang sơn tử hĩ sinh đồ nhuế
Hiền thánh liêu nhiên tụng diệc si.
Nguyện
trục trường phong Đông hải khứ,
Thiên trùng
bạch lãng nhất tề phi”
Dịch thơ:
“Làm trai phải lạ ở trên đời,
Há để càn
khôn tự chuyển dời
Trong khoảng trăm năm cần
có tớ
Sau này muôn thuở, há không ai?
Non sông đã chết sống thêm nhục,
Hiền thánh còn đâu học cũng choài.
Muốn
vượt biển Đông theo cánh gió,
Muôn trùng sóng
bạc tiễn ra khơi”.
Bài thơ được viết theo thể thất ngôn
bát cú, luật Đường, luật bằng vần
(1) Đầu
thế kỉ XX nước ta mới có 25 triệu dân.
bằng. Mở đầu bài thơ, tác
giả nêu lên quan niệm về chí nam nhi: “Sinh vi nam tử yếu vi kì, Khẳng
hứa càn khôn tự chuyển di”. Tôn Quang Phiệt dịch là:
“Làm trai phải lạ ở trên đời
Há để càn khôn tự
chuyển dời”
Phan Bội Châu nêu lên quan niệm về chí làm trai mà
các nhà nho trứ danh đều đồng tình. Nguyễn Công Trứ, trong bài thơ “Chí
nam nhi” cũng từng nói: “Thông minh nhất nam tử, Yếu vi thiên hạ kì”.
Làm đấng nam nhi trên đời này phải làm điều kì lạ, kì tích để giúp đời,
giúp dân, giúp nước. Làm trai là phải tung hoành ngang dọc, dời non lấp
bể:
“Há để càn khôn tự chuyển dời”
Phải là bậc
hào kiệt trên đời này thì mới phát ngôn nhu vậy. Nội lực mạnh mẽ phi
thường. Con người muốn tham gia vào sự vận động của vũ trụ. “Há để còn
khôn tự chuyển dời” là câu hỏi tu từ vừa khẳng định vừa muốn đối thoại
với hết thảy các đấng mày râu trên đời này. Nhận thức về mối quan hệ
giữa con người và vũ trụ về sự tác động của con người đối với vũ trụ như
vậy thật là tích cực, thật là cách mạng. Câu thơ làm thức dậy nội lực
của mỗi con người để họ tham gia cải tạo tự nhiên, cải tạo xã hội.
Sau
khi tỏ bày quan niệm về chí nam nhi, về mối quan hệ giữa con người và
vũ trụ, tác giả nói về trách nhiệm của chính mình với thời đại của mình:
“Ư bách niên trung tu hữu ngã, Khởi thiên tải hậu cánh vô thùy”. Hai
câu thơ đó được Tôn Quang Phiệt dịch là:
“Trong khoảng
trăm năm cần có tớ
Sau này muôn thuở há không ai?”
Trong
một nền văn học phi ngã (tôi) mà hiện lên một chữ “ngã” sừng sững, phải
nói là “kì” (lạ)!
“Ư bách niên trung tu hữu ngã”
Nhận
thức về sự hiện hữu của cái “tôi”, trách nhiệm của cái “tôi” đối với
thời đại như vậy chẳng khác nào một ngọn lửa giữa đêm đông, một cây tùng
giữa băng tuyết. Không phải là cái “tôi” hưởng lạc mà là cái “tôi” hành
động, cái “tôi” tham gia vào sự “chuyển dời” của “càn khôn”. “Giữa cuộc
sống tối tăm của đất nước lúc đó, có được một ý thức về cái “tôi” như
thể, quả là cứng cỏi, là đẹp vô cùng, cũng như có được một ý thức lưu
danh thiên cổ bằng sự cứu nước quả là cần thiết, là cao cả vô cùng”
(Nguyễn Đình Chú).
Còn mối quan hệ giữa con người với muôn thuở
thì tác giả lại đặt ra câu hỏi “Khởi thiên tài hậu cánh vô thùy?” (Sau
này muôn thuở há không ai?) Hỏi nhưng thật ra là để khẳng định. Tác giả
có niềm tin vào chính mình, lại càng có niềm tin vào cộng đồng, vào dân
tộc. Thơ Phan Bội Châu xói vào tâm can người ta, kích thích vào ý thức
trách nhiệm của mỗi con người, giục giã con người hành động, chuyển dời
tự nhiên, chuyển dời xã hội. Đấy chính là thơ của một nhà cách mạng.
Sang
hai câu luận, tác giả càng riết róng hơn về mối quan hệ giữa con người
với non sông đất nước, giữa cuộc sống thực tại với sách vở của thánh
hiền:
“Giang sơn tử hĩ sinh đồ nhuế
Hiền thánh liêu nhiên tụng diệc si”
(Non sông đã chết
sống thêm nhục
Hiền thánh còn đâu học cũng hoài.)
Tác
giả sử dụng thủ pháp nhân hóa “non sông đã chết” khiến ta cảm thấy
“giang sơn” (non sông) như một sinh mệnh, thật đau lòng.
“Non sông đã chết sống thêm nhục”
Nhiều nhà Nho thức thời cũng
đã nói lên nỗi nhục mất nước, nhưng chưa có nhà Nho nào nói một cách
triệt để, thống thiết như vậy. Đem sự sống chết của cá nhân mà gắn liền
với sự vinh nhục của non sông đất nước thì không còn nghi ngờ gì nữa,
Phan Bội Châu là nhà ái quốc vĩ đại.
Sách vở của thánh hiền cũng
chẳng rửa được vết nhơ nô lệ:
“Hiền thánh còn đâu học
cũng hoài”
Câu thơ nguyên tác trực cảm mãnh liệt hơn “Hiền thánh
liêu nhiên tụng diệc si”, (Hiền thánh đã vắng thì có đọc sách cũng ngu
thôi). Viết như vậy thì đúng như cụ Huỳnh Thúc Kháng nói “đầy mặt giấy
mưa tuôn sấm nổ”. Không nên hiểu là cụ Phan phủ định sách của thánh
hiền, mà nên hiểu cụ Phan đã hành cái đạo của thánh hiền một cách sáng
suốt, cái sáng suốt của một nhà cách mạng. Mà có ông Khổng, ông Mạnh,
ông Lão nào dạy các đệ tử ngồi “tụng” sách của quý vị trong khi nước mất
dân nô lệ đâu?
Tóm lại, từ quan niệm sống “ư bách niên trung tu
hữu ngã”, trong hai câu luận, tác giả tự dồn mình vào cái thế phải xuất
dương cứu nước.
Hai câu kết, tác giả thể hiện trọn vẹn chủ đề
“xuất dương lưu biệt”
“Nguyện trục trường phong Đông
hải khứ
Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi”,
(Muốn vượt biển Đông theo cánh gió
Muôn trùng
sóng bạc tiễn ra khơi).
Hình ảnh đẹp, lãng mạn. “Muốn vượt biển
Đông theo cánh gió”, không gian rộng lớn của biển Đông sánh với chí lớn
của nhà cách mạng. Câu thơ dịch hay, xứng với tinh thần của nguyên tác.
Nhưng câu kết “Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi” thì được cái tình của
non nước đối với người ra đi, chứ không sát với nguyên tác.
“Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi”
(Ngàn đợt sóng
bạc cùng bay lên)
Hình tượng thơ làm hiển hiện trước mắt ta hàng
ngàn đợt sóng sôi réo trắng xóa, lạ là không vỗ vào bở mà “nhất tề phi”
(cũng bay lên). Hình tượng vừa kì vĩ vừa thơ mộng thể hiện được tinh
thần phơi phới, nhiệt huyết, thăn hoa của nhà thơ mà cũng là nhà cách
mạng.
Muốn hiểu được nhà ái quốc vĩ đại Phan Bội Châu mà chưa đọc
được hàng ngàn trang trước tác của cụ thì tốt hơn hết là đọc bài thơ
“Xuất dương lưu biệt”. Một bài thơ nhỏ cũng cho ta thấy được chí nam nhi
của người anh hùng, thấy được chí lớn muốn dời non lấp bể, thấy được ý
thức trách nhiệm của cái “tôi” đối với lịch sử, với dân tộc, thấy được
quan niệm sống chết, vinh nhục, thấy được hoài bão lớn lao của một nhà
chi sĩ muốn cứu dân cứu nước.
“Mượn Đông du thăm hỏi bạn đồng
tâm, Hương Cảng, Hoành Tân, lỏi len đường mới.
Ba tấc lưỡi mà
gươm mà súng, nhà cầm quyền trông gió cũng gai ghê.
Một ngòi lông
vừa trống vừa chiêng, cửa dân chủ khêu đèn thêm sáng chói.”
Đấy là mấy dòng Phan Bội Châu viết về Phan Châu Trinh, nhưng ta
thấy hình ảnh của cả hai cụ Phan, hai tâm hồn yêu nước lừng danh trong
lịch sử đấu tranh của dân tộc, giai đoạn đầu của thế kỉ này | | | | |
«~coppy đường link này gửi đến bạn bè để ũng hộ diễn đàn~» | http://cba4.us.to/t199-topic |
|
| | | |
| 31/1/2010, 14:28 | |
Thành viên PC
Barack Obama
»~åd¶v¶Îñ~»
| Tổng số bài gửi : 161
Danh tiếng : 0
gia nhập : 23/11/2009
VNĐ : 128287
|
| | Tiêu đề: Bài Giảng | |
| | | | | | 生為男子要希奇，
肯許乾坤自轉移。
於百年中須有我，
起千載後更無誰。
江山死矣生圖汭，
賢聖遼然誦亦癡。
願逐長風東海去，
千重白浪一齊飛。
Sinh vi nam tử yếu hy kỳ
Khẳng hứa càn khôn tự chuyển di
Ư bách niên trung tu hữu ngã
Khởi thiên tải hậu cánh vô thùy
Giang sơn tử hĩ sinh đồ nhuế
Hiền thánh liêu nhiên tụng diệc si
Nguyện trục trường phong đông hải khứ
Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi.
Lưu biệt khi xuất dương
(Người dịch: Tôn Quang Phiệt)
Làm trai phải lạ ở trên đời
Há để càn khôn tự chuyển dời
Trong khoảng trăm năm cần có tớ
Sau này muôn thuở há không ai ?
Non sông đã mất, sống thêm nhục
Hiền thánh còn đâu, học cũng hoài
Muốn vượt bể Đông theo cánh gió
Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi.
I.Kiến
thức cơ bản
1. Vài nét về tác giả:
-Phan Bội Châu tên thuở nhỏ là Phan Văn San (1867-1940), hiệu Sào Nam.
Quê: Nam Đàn, Nghệ An.
-Cuộc đời chia ba giai đoạn:
+ Trước 1905, Hoạt động ở trong nước.
+ Từ 1905-1925 hoạt động cách mạng ở nước ngoài, lập hội Duy Tân, Phong
trào Đông Du, Việt Nam quang phục hội.
+ Từ 1925-1940: Bị Thực dân Pháp giam lỏng ở Huế cho đến lúc mất.
-Vừa là một lãnh tụ cách mạng, vừa là một nhà văn lớn. Thơ văn Phan Bội
Châu là những lời tâm huyết chứa chan lòng yêu nước (Hải ngoại huyết
thư), là vũ khí tuyên truyền vận động cách mạng sắc bén (Ngục trung thư,
Trùng quan tâm sử…).
2. Hoàn cảnh sáng tác bài thơ:
Năm 1905, sau khi vận động thành lập hội Duy Tân và để mở đầu phong
trào Đông Du, Phan Bội Châu từ biệt các đồng chí ra nước ngoài. Bài thơ
“Xuất dương lưu biệt” được sáng tác trong buổi chia tay này.
II. Nội dung chính của bài thơ
1.
Hai câu đề: Quan niệm về chí làm trai của Phan Bội Châu
-Thời phong kiến: nam tử sinh ra ở đời phải làm những công việc lớn lao
có ích cho xã hội . Lý tưởng nhân sinh :
“ Đã mang tiếng ở trong trời đất
Phải có danh gì với núi sông”
(Nguyễn Công Trứ)
Phan Bội Châu: đã làm trai phải làm nên chuyện lạ: xoay chuyển trời đất
, chí làm trai trong sự nghiệp cứu nước với một lý tưởng lớn lao và
mãnh liệt:
“ Làm trai phải lạ ở trên đời
Há để càn khôn tự chuyển dời”
2. Hai câu thực: Ý thức tự
khẳng định mình.
- Khẳng định cái tôi trách nhiệm cống hiến cho đất nước trước lịch sử
.Đó là một cái tôi cứng cỏi, đẹp đẽ, cần thiết và cao cả vô cùng.
“Trong khoảng trăm năm cần có tớ
Sau này muôn thuở há không ai?”
-Hình thức:
+ Câu 1: Khẳng định
+ Câu 2: Nghi vấn nhằm khẳng định lời giục giã của cái tôi trong buổi
đầu xuất quân.
3. Hai câu luận: Quan niệm vinh nhục và thái
độ đối với nền học vấn cũ
-Tác giả ý thức về nỗi nhục mất nước.
“Non sông đã chết sống thêm nhục”
-Sách vở thành hiền không giúp gì cho thời buổi mất nước
“Hiền thánh còn đâu học cũng hoài”
=> Quan niệm trên chứng tỏ tư tưởng tiến bộ, mới mẻ của Phân Bội
Châu.
4. Hai câu kết: Khát vọng và tư thế của buổi lên đường
-Khát vọng: Vượt bể đông .Đây là một khát vọng hết sức lớn lao mạnh mẻ.
-Tư thế: “thiên trùng bạch lũng nhất tề phi” => khí thế trào lên sục
sôi hăm hở =>Tư thế hăm hở ra đi tìm đường cứu nước.
5.
Chủ đề : bài thơ thể hiện quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước của nhà
cách mạng Phân Bội Châu.
III. Tổng kết
-Nội dung: Bài thơ nhỏ nhưng chứa đựng nội dung tư tưởng vừa phong phú
vừa lớn lao: có chí làm trai, có khát vọng xoay chuyển vũ trụ, có ý thức
cá nhân trách nhiệm cao cả, có hoài bảo lưu danh thiên cổ, có quan niệm
vinh nhục ở đời, có thái độ mới mẻ và táo bạo về sách vở thánh hiền, có
tư thế hăm hở ra đi tìm đường cứu nước.
-Nghệ thuật: Bài thơ có một giọng điệu riêng đó chính là nét mạnh mẻ
của lòng tâm huyết luôn sục sôi.
__________________ | | | | |
«~coppy đường link này gửi đến bạn bè để ũng hộ diễn đàn~» | http://cba4.us.to/t199-topic |
|
| | | |
| 31/1/2010, 14:29 | |
Thành viên PC
Barack Obama
»~åd¶v¶Îñ~»
| Tổng số bài gửi : 161
Danh tiếng : 0
gia nhập : 23/11/2009
VNĐ : 128287
|
| | Tiêu đề: Re: Những pài văn phân tích "Lưu Biệt Khi Xuất Dương" | |
| | | | | | 1.Hoàn cảnh sáng tác bài thơ
Năm 1905 Phan Bội Châu lên đường sang Nhật Bản>Khi chia tay bạn bè,
đồng chí, Phan ứng khẩu đọc bài thơ này. Bối cảnh lịch sử, xã hội Virtj
Nam lúc đó có những điểm đáng chú ý sau:
- Đất nước ta đang trong một hoàn cảnh chính trị rất đen tối, các cuộc
đấu tranh vũ trang chống Pháp đã hầu như tan rã, thực dân Pháp đã làm
chủ tình thế,ách đô hộ đã mặc nhiên quàng lên đầu lên cổ nhân dân. Nói
như Phan Châu Trinh:
Vạn dân nô lệ cương quyền hạ,
Bát cổ văn chương túy mộng trung.
(Muôn dân nô lệ một đàn,
Văn chương bát cổ nồng nàn giấc say.)
- Trong một bộ phận những người trí thức dân tộc, ý chí cứu nước không
hề bị thui chột, nhưng vấn đề đặt ra cấp thiết là cứu nước bằng con
đường nào? Và một ánh sáng mới đã bắt đầu loé lên. Người ta đón nhận
những tư tưởng mới từ bên trời Âu truyền sang, người ta say sưa trước
những thành tích duy tân của nước Nhật Bản, Trung Hoa. “Kì diều thay là
sức quyến rũ của lí tưởng …thực tế càng ủ dột bao nhiêu thì cái viễn
cảnh của tưởng tượng lại càng đẹp đẽ, thấm thía bấy nhiêu. Luồng máu
nóng trong quả tim trai trẻ bị kích thíc đã bùng lên đến tột độ”(Đặng
Thai Mai). Phan Bội Châu ra đi trong niềm say mê lí tưởng đó với một sứ
mạng lịch sử đè nặng đôi vai: khôi phục lại đất nước, tái tạo giang sơn.
2. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là cảm hứng lãng mạn hào hùng sôi
trào nhiệt huyết và cháy bỏng khát vọng ước mơ.
- Chí làm trai:
Chí làm trai là một lí tưởng nhân sinh trong chế độ phong kiến, thể hiện
tư tưởng nhập thế tích cực của đạo Nho. Chí làm trai đó thường gắn với
cái mộng công danh:
Công danh nam tử còn vương nợ (Phạm Ngũ Lão)
Không công danh thời nát với cỏ cây (Nguyễn Công Trứ)
hoặc để thoả cái chí tang bồng hồ thỉ:
Chí làm trai nam, bắc, tây. đông,
Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể (Nguyễn Công Trứ)
Và trong thực tế, không ít người đã lập nên công tích ở đời như Phạm Ngũ
Lão từng “Múa giáo non sông trải mấy thu”, đánh đuổi giặc xâm lăng, giữ
gìn đất nước; như Nguyễn Công Trứ từng khơi sông lấp biển, mang cuộc
sống ấm no lại cho nhân dân…Phan Bội Châu cũng nói đến chí làm trai và
cũng mong làm nên chuyện lạ ở đời:
Làm trai phải lạ ở trên đời,
Nhưng ở một nhà nho tân học, một nhà cách mạng nhiệt thành đang say mê
hướng tới ánh sáng lí tưởng mới như Phan Bội Châu thì chuyện lạ đâu có
phải là chuyện công danh, cũng đâu phải chỉ là phỉ sức vẫy vùng! Giữa
lúc non sông chìm đắm, chí của Phan là chí xoay trời chuyển đất, lấp bể,
vá trời chứ đâu chịu ngồi yên mà nhìn đất nước an bài theo ý muốn của
bọn thực dân:
Há để càn khôn tự chuyển dời
Đó là lí tưởng sống mà vì nó Phan sẵn sàng hiến trọn cuộc đời mình, lí
tưởng mà trước đó không lâu Phan đã nói rõ trong bài hát nói Chơi xuân:
Phùng xuân hội, may ra, ừ cũng dễ,
Nắm địa cầu vừa một tí con con.
Đạp toang hai cánh càn khôn
Đem xuân vẽ lại trong non nước nhà.
Với một lẽ sống như thế, tư thế con người trong vũ trụ là tư thế của một
con người khổng lồ, con người làm chủ hoàn cảnh. Trong cảnh cá chậu
chim lồng, giữa những tiếng tở dài bất lực ‘thời cơ đã lỡ rồi” của văn
thơ Cần Vương cuói thế kỉ XIX, cái lẽ sống hào hùng, cái tư thế mạnh mẽ
chủ động ấy có sức thu hút biết bao đối với cả một thế hệ thanh niên
đương thời!
- Ý thức tự khẳng định mình giữa cuộc đời:
Trong khoảng trăm năm cần có tớ,
Sau này muôn thuở há không ai?
Sự tự khẳng định này cũng là sụăt khẳng định của cái Tôi nhưng là một
cái Tôi khác hẳn với cái Tôi cá nhân tư sản chỉ biết đòi hưởng thụ mà
trốn tránh trách nhiệm với đời. Đây là một thái độ sống tích cực không
buông trôi theo dòng đời mà cũng không thụ động chờ đợi . Cái Tôi ở đây
là một cái Tôi trách nhiệm chủ động ghé vai gánh vác trọng trách ở đời.
Lẽ sống anh hùng ấy gắn gắn liền với một nhân sinh quan thật cao cả, đẹp
đẽ, nó vượt ra ngoài cái danh lợi tầm thường, tuy vẫn có ước vọng thật
chính đáng là để lại tiếng thơm muôn đời.
- Quan niệm về vinh nhục:
Trong những tác phẩm văn học khác, có lúc Phan Bội Châu đã nói: “Bôi mặt
thờ kẻ thù sẽ là một vật bẩn thỉu trong vũ trụ” (Việt Nam quốc sử
khảo), “Sao bằng ngẩng đầu lên làm người lỗi lạc của Tổ quốc” (Hoà lệ
cống ngôn). Đó là quan niệm về nỗi nhục và vinh trong trong câu thơ này:
Non sông đã chết sống thêm nhục
Ở thời đại của Phan, không ít người thấm thía cái nỗi đau, nỗi nhục mất
nước này, nhưng cách nói của Phan có cái gì đặc biệt, kích động tâm can
con người. Một sự khẳng định thật dứt khoát, hàm chứa nỗi tức tối khôn
nguôi “Giang sơn tử hĩ”(Non sông đã chết). Một sự phủ định cũng thật dứt
khoát nhưng lại hàm chứa sự nóng bỏng sôi sục của con người không cam
chịu cúi đầu; phủ định cuộc sống nhục nhã để tìm đến một lẽ sống vinh
quang chứ không phải để chìm đắm trong đau buồn, thất vọng. Con người
Phan là thế, lúc nào cũng sôi trào bầu nhiệt huyết.
- Thái độ với những thần tượng cũ:
Hiền thánh còn đâu học cũng hoài
Phan Bội Châu là một nhà nho, đã từng qua cửa Khổng, sân Trình, sách vở
thánh hiền đã từng thấm sâu vào tim óc. Nhưng cùng với cả một thế hệ nhà
nho tâm huyết lúc này, Phan đã được tận mắt thấy sự sụp đổcủa những
thần tượng cũ trước làn sóng xâm lăng của thực dân, thấy sự bất lực của
những tín điều xưa trước những vấn đề có liên quan đến sự mất còn của
đất nước. Hơn thế nữa, ở thời đại “gió Âu, mưa Mĩ” này, một chân trời
mới mẻ đã hé rạng trước mắt các nhà nho tiên tiến như Phan Bội Châu. Cái
vốn sống, vốn tri thức ấy cộng với bầu nhiệt huyết sôi trào của một con
người đang hăm hở tìm đường cứu nước đã giúp Phan Bội Châu có được một ý
tưởng táo bạo và dứt khoát như thế với những cái gì đã cũ kĩ, lỗi thời,
không đảm đương được trách nhiệm lịch sử đối với dân tộc nữa.
- Khát vọng và tư thế trong buổi lên đường:
Từ đầu bài thơ là những lời bộc bạch đầy hào khí, đến hai câu kết này,
tác giả mượn một hình ảnh thơ thật đẹp, thật hùng tráng để bày tỏ lòng
mình:
Muốn đuổi theo ngọn gió dài để đi ra biển Đông,
Ngàn đợt sóng bạc cùng bay lên.
Phan Bội Châu ra đi lần này là để đi “tìm hình của nước”, để tiếp cận
cái chân trời mơ ước đã mở ra từ những trang sách “tân thư”. Cho nên
trong hành trang Phan Bội Châu mang theo không phải chỉ có cái chí “Đem
xuân vẽ lại trong non nước nhà” của bản thân, mà còn cả biêt bao kì vọng
của bạn bè, đồng chí, của nhân dân. Trách nhiệm đè nặng đôi vai, nhưng
tâm hồn thì như đã rứt tung xièng xích, thả sức cho khát vọng ước mơ.
Những ngọn gió dài (trường phong) và muôn trùng sóng bạc cùng một lúc
bay lên (Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi) đã chắp cánh cho những khát
vọng, ước mơ đó. Ta có cảm giác chính nhà cách mạng, nhà thơ này đã hoá
thân thành những cánh chim bằng bay vút lên giữa sóng gió biển khơi,
giữa cao rộng đất trời…Hình ảnh mang tính chất anh hùng ca này là kết
tinh toàn bộ cái cảm hứng lãng mạn, hào hùng, cái tư thế khoẻ khoắn, hăm
hở đầy nhiệt huyết, cái quyết tâm phi thường của nhân vật trữ tình là
chính tác giả trong suốt bài lưu biệt này.
Cùng với sự ra đi này của Phan Bội Châu, bài thơ Xuất dương lưu biệt có
thể xem như mở đầu cho một loạt anh hùng ca của thời đại mới.
| | | | |
«~coppy đường link này gửi đến bạn bè để ũng hộ diễn đàn~» | http://cba4.us.to/t199-topic |
|
| | | |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Số Chủ đề: 205 
